Storm in het hoofd

ADHD kan invloed hebben op hoe je leert. Denk aan het concentratievermogen, maar ook aan faalangst. “Iemand met AD(H)D is snel afgeleid. Als je er als kind jaren niet in slaagt om iets af te maken, kan dit leiden tot de gedachte dat je dingen echt niet kunt”, vertelt verpleegkundig specialist (basis-) ggz Remco Boerman bij Amici Zorgt.

Wat is AD(H)D precies?

“Een stoornis waarbij sprake is van een aandachttekort. Iemand met AD(H)D heeft moeite ergens zijn aandacht bij te houden en heeft problemen met executieve functies, simpel gezegd: dingen voor elkaar krijgen. Je bent snel afgeleid en je kunt bijvoorbeeld geen film uitzitten of slecht een boek lezen zonder de draad van het verhaal kwijt te raken. De stoornis kan gepaard gaan met hyperactiviteit en impulsiviteit. Als je het hebt over mensen met AD(H)D, zijn er grofweg drie types: het gecombineerde type dat druk in het hoofd én lichamelijk druk is, het overwegend hyperactief impulsieve type dat vooral lichamelijk druk is en het onoplettende type bij wie het juist stormt in het hoofd. Bij dit laatste type spraken we vroeger van ADD. Daarom nu die H tussen haakjes.

Vroeger werd gedacht dat het alleen om kinderen ging, maar het treft net zo goed volwassenen. We onderkennen het beter omdat de diagnostiek is verbeterd. Maar wat ook meespeelt is dat door de maatschappelijke verandering de sociale druk steeds meer toeneemt, waardoor mensen ‘door de mand vallen’. Twee tot drie procent van de kinderen heeft AD(H)D en zestig procent blijft op latere leeftijd klachten houden, anderhalf tot drie procent van de volwassenen heeft het. Het is niet seksebepaald, al wordt het bij meisjes wel vaak later ontdekt omdat die wat meer naar binnen gekeerd zijn dan jongens.”

Hoe herken je AD(H)D?

“Het meest herkenbaar zijn de stuiterballen die bij binnenkomst in de spreekkamer meteen de hele ruimte vullen, je niet laten uitpraten, je zin afmaken en een slecht gevoel hebben voor signalen in contact. Maar aan het ADD-type merk je het niet zo. Dat is druk in het hoofd maar dat zie je niet. Aanwijzingen bij volwassenen zijn drank- en drugsgebruik, uitdagingen opzoeken, snel relaties aangaan en ook weer beëindigen, steeds wisselende banen.”

Voor mensen met AD(H)D kan faalangst een bijkomende klacht zijn. Hoe zit dat?
“Als je er als kind jaren niet in slaagt je huiswerk te maken, school af te maken, je rijbewijs te halen, kan dit leiden tot automatische gedachten dat je dingen echt niet kunt en daarmee tot kernovertuigingen als: ‘Ook dit zal me wel weer niet lukken’. Het wordt dan een waarheid waarnaar je je gaat gedragen en dat veroorzaakt faalangst.”

Hoe help je iemand die last heeft van ADHD?

“Het belangrijkste is dat je iemand in zijn kracht zet door helpende gedachten te bieden als tegenwicht voor de kernovertuigingen. Het mooie van verpleegkundigen is hun holistische blik en die past hier goed bij: niet alleen kijken naar de AD(H)D, maar ook naar hoe het gaat op school, in werk, in relaties. Een opgeheven vingertje werkt niet; iemand met AD(H)D kan moeite hebben met autoriteit.”

Bron: V&VN Magazine 1-2019 | Tekst: Frank van Wijck | Beeld: Frank Ruijter

Vanaf begin 2020 kun je reageren op berichten via het nieuwe verenigingsplatform van V&VN. Wil je nu al een reactie kwijt? Praat mee op social media.