Zeven vragen over zzp’ers in de zorg in 2025 (deel II)

De belastingdienst gaat per 2025 strenger handhaven op de regels voor zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers). Dat geldt dus ook voor de circa 185.000 zzp’ers in de zorg en werkgevers die zzp’ers inhuren. V&VN krijgt veel vragen van leden over de veranderingen. Met nog een paar weken te gaan tot het nieuwe jaar, publiceert V&VN deel II van de ‘Q&A over zzp’.

1. Schrijven veel zzp’ers in de zorg zich uit bij de Kamer van Koophandel?

Uit de meest recente cijfers van de Kamer van Koophandel (KvK) blijkt dat tot en met november 2024 dit jaar 110.278 mensen zich hebben uitgeschreven als zzp’er. Daarvan waren er 13.068 werkzaam in de gezondheidszorg. Dat is circa 12% van de groep die zich heeft uitgeschreven. De zzp’ers in de zorg vormen niet de grootste groep die zich uitschrijft. Dat zijn mensen die als zzp’er werkzaam zijn in de zakelijke dienstverlening: 29.388 schreven zich in 2024 uit. Daarna volgen de detailhandel (15.041) en de bouw (13.131). Hoeveel zzp’ers er zijn gestopt uit de sector onderwijs is onbekend. Zij vallen bij de KvK onder ‘overig’ (6260 van de 110.278).

2. In welke tak van de gezondheidszorg schrijven de meeste zzp’ers zich uit?

De meeste zzp’ers die zich uitschreven in 2024 in de gezondheidszorg waren werkzaam als alternatief genezer of werkzaam in de paramedische praktijken (géén fysiotherapie of psychologie). Dit waren er 3.443 van 13.068. Daarna volgen de kinderopvang en maatschappelijk werk. Paramedische banen zijn bijvoorbeeld audioloog, diëtist, ergotherapeut of logopedist.

3. Is er onderzoek naar de mogelijke gevolgen van de handhaving gedaan?

Het is niet representatief, maar Zorgvisie publiceerde op 9 december de uitkomst van een onderzoek onder 271 leden van de koepel van Brancheorganisaties Zorg (BoZ). Deze zorgorganisaties schetsen -naast toename van de kosten- gevolgen voor patiënten en cliënten. Ze zeggen af te moeten schalen omdat ze geen zzp’ers meer inhuren. Er zijn te weinig zorgprofessionals om de avond- en nachtdiensten en de 12- en 24-uurs diensten in te vullen. 80% geeft aan niet zonder de inzet van zzp’ers te kunnen. In het artikel wordt gesproken over bedden sluiten en minder thuiszorg kunnen verlenen. Tien procent van de zorgorganisaties verwacht dat de helft van de zzp’ers bereid is in vaste dienst te treden.

4. In de media lees je veel over zzp’ers die stoppen in de thuis- en gehandicaptenzorg. Klopt dat?

Bij de Kamer van Koophandel hebben zich in 2024 tot nu toe 2543 zzp’ers zich uitgeschreven die werkzaam zijn in de thuiszorg. Daarna volgt ‘ondersteuning en begeleiding gehandicapten’ met 726 uitgeschreven zzp’ers en 456 uitgeschreven zzp’ers in de ambulante jeugdzorg. Maar de uitschrijvingen betekenen niet dat deze zzp’ers zijn gestopt in de zorg. Een afname aan inschrijvingen in het KvK hoeft niet meteen minder te betekenen dat er minder zorgprofessionals zijn. Mensen kunnen ook door blijven werken als medewerker met een contract of via een uitzendbureau.

5. Zijn er signalen dat organisaties de zzp’ers willen behouden en contracten aanbieden?

Ja, die zijn er. Vooral regionaal georganiseerd. Zo roepen gehandicaptenorganisaties in het noorden van ons land de zzp’ers op om in dienst te komen door zich in te schrijven in een regionale invalpool. Ook zijn er werkgevers, zoals ouderenorganisaties in West-Brabant, die samenwerken om de zzp’ers te behouden. Zij werken met een bepaalde overeenkomst, waarbij zorgverleners toegang krijgen tot een regionaal loket. Zij bepalen zelf wanneer en bij welke deelnemende organisatie zij werken, maar mét arbeidsovereenkomst. Zaken als pensioen en verzekeringen zijn daarbij geregeld. Magentazorg (verpleeghuis-, wijk- en revalidatiezorg) in Noord-Holland biedt met ZIL (zelfstandigen in loondienst) iets soortgelijks.

6. Hoe staat V&VN tegenover deze ontwikkelingen?

Als werkgevers goede voorwaarden bij de verschillende vormen van contracten geven, lijkt dit V&VN een goede ontwikkeling. V&VN vindt dat het werken in een dienstverband zo aantrekkelijk mogelijk moet zijn. De voordelen die zzp’ers noemen -zoals meer flexibiliteit in werkroosters en minder administratie- zijn daarom onderwerpen die V&VN al jaren hoger op de agenda van de politiek en werkgevers wil zien staan. Zzp’ers kiezen vaak bewust voor zzp-schap omdat er geen sprake is van goed werkgeverschap. Werkgevers die goed zijn voor professionals investeren in zeggenschap, ontwikkelen/opleiden, loopbaanpaden, met goede passende contracten en fijne roosters, hebben een fijne werkomgeving waardoor mensen minder gauw geneigd zijn als zzp’er te werken. Werkgevers moeten dus echt aan de slag gaan om de zaken goed te regelen voor zorgprofessionals. Daarnaast zullen er altijd mensen zijn die graag als zelfstandige werken. Zolang dat binnen kaders van wet- en regelgeving is, is dat prima. Elke bevoegde en bekwame zzp’er die de zorg gaat verlaten is een groot verlies.

7. Tegenover uitschrijvingen staan ook inschrijvingen als zzp’er. Wat weten we daarover?

In 2024 hebben tot december 205.792 mensen zich ingeschreven als startende zzp’er bij de KvK. De meeste zijn gestart in de zakelijke dienstverlening (57.580), de detailhandel (26.213), de bouw (25.542) en de gezondheidssector (21.832).