Integrative Nursing Education Series: INES

Integrative Nursing Education Series: INES

Het Europese INES-project is nu ruim een jaar onderweg. Het doel van dit samenwerkingsverband van het ErasmusMC, de afdelingen verpleegkunde van het Zweedse Karolinska Instituut en de Universiteit van IJsland, de Deense VIA Colleges en het Van Praag Instituut is om een serie lesmodules voor verpleegkundigen te ontwikkelen over non-farmacologische (complementaire) interventies. De V&VN afdeling complementaire zorg is als ‘associate partner’ betrokken bij het INES project.

Integrative nursing legt sterk de nadruk op non-invasieve interventies als eerste keus, voordat er meer ingrijpende medicamenteuze interventies toegepast worden. Veel complementaire interventies als massage, muziek, ontspanningsoefeningen en therapeutic touch zijn mild en niet invasief en zouden dus eerst – uiteraard onderbouwd – ingezet moeten worden in plaats van aan het eind van een behandeltraject, zoals nu vaak gebeurt.

In het afgelopen jaar heeft de INES-projectgroep de eerste fase afgerond. Deze bestond uit een inventarisatie van bestaande scholingen in complementaire zorg voor verpleegkundigen. Daarvoor is een enquête gehouden onder 31 verpleegkundedocenten uit 10 verschillende Europese landen. Zij zijn uitgebreid gevraagd naar het niveau van de cursus, de duur, accreditatie, onderwijsmethoden, onderwijsmaterialen, wijze van toetsen en achtergrond van de docenten. Maar natuurlijk vooral naar de doelstelling en de inhoud. Daarbij is rekening gehouden met een indeling naar kennis (wat), vaardigheden (hoe) en attitude (waarom).

De meest besproken interventies zijn mind-body interventies als massage, meditatie/mindfulness en ontspanningsoefeningen. Maar ook bioveldinterventies als therapeutic touch en healing touch worden vaak genoemd. In totaal komen 22 verschillende complementaire interventies in de cursussen aan bod. In 80% van de cursussen leren de studenten enkele complementaire interventies – met name massage en aromatherapie – ook daadwerkelijk als vaardigheid om in de praktijk toe te passen. Vrijwel alle respondenten gaven aan dat zij studenten leren dat deze interventies toegepast kunnen worden bij veel voorkomende verpleegproblemen als angst, stress, pijn, depressie en slaapproblemen. Symptomen dus, waarvoor normaal al gauw medicatie wordt ingezet.

De resultaten van de enquête zijn geanalyseerd in een sterkte-zwakte analyse, dat wil zeggen er is gekeken wat de sterke kanten van de cursussen zijn en waar nog verbetering nodig is. Sterk is bijvoorbeeld dat de inhoud van de meeste cursussen evidence based is. Zwak is dat de inhoud vrij algemeen blijft en niet of nauwelijks is uitgewerkt voor specifieke verpleegkundige gebieden als oncologie of neonatologie.

Ook in de wetenschappelijke literatuur is gezocht naar inhoud en vorm van onderwijs in complementaire zorg en integrative nursing. Dat heeft uiteindelijk 14 geschikte publicaties opgeleverd, die 12 cursussen of programma’s beschrijven aan 11 instituten, voornamelijk in de Verenigde Staten.

De resultaten van fase 1 van het INES-project zijn verwerkt in twee wetenschappelijke artikelen die in de eerste maanden van 2021 gepubliceerd zullen worden. Intussen is fase 2 van start gegaan, namelijk het ontwikkelen van een competentieprofiel van de integrative nurse. Wat moet zij kunnen en kennen? En op welk niveau? Daarvoor wordt gebruikgemaakt van de resultaten uit de enquête, de literatuurreview, het expertisegebied van de afdeling complementaire zorg, en de mening van experts via de Delphi methode.