8 tips hoe om te gaan met incontinentie bij kwetsbare ouderen
- 2 april 2025
- Nieuwsbericht
- V&VN Algemeen
Het ongewild verliezen van ontlasting of urine is voor veel cliënten een lastig gespreksonderwerp. Vaak schamen zij zich hiervoor. Jij kunt als zorgprofessional goed helpen de klachten te verminderen, of de cliënt leren er beter mee om te gaan. Hoe, dat lees je in de nieuwe richtlijn ‘Continentie bij (kwetsbare) ouderen’.
De richtlijn ‘Continentie bij (kwetsbare) ouderen’ is een vernieuwde en aangevulde versie van de richtlijn ‘Urine-incontinentie bij kwetsbare ouderen’ uit 2010. Er staan nu ook aanbevelingen in hoe te handelen bij fecale incontinentie. En er is duidelijker beschreven welke taken je als verpleegkundige, verzorgende IG of verpleegkundig specialist wel en niet uitvoert bij incontinentie. Denk hierbij aan aanbevelingen rond medicamenteuze behandeling, of bekkenfysiotherapie.
Deze richtlijn is bedoeld voor verpleegkundigen, verzorgenden IG en verpleegkundig specialisten die in de wijk zorg verlenen aan kwetsbare thuiswonende ouderen met fecale en/of urine-incontinentie. Je vindt in de richtlijn aanbevelingen met betrekking tot de diagnostiek, (niet-)medicamenteuze interventies bij urine-incontinentie, behandelinterventies bij fecale incontinentie en aanbevelingen over het gebruik van een externe katheter bij urine-incontinentie bij mannen.
Uitkomsten vergelijken
Goede diagnostiek is een belangrijke eerste stap. Daarvoor kun je bestaande vragenlijsten of instrumenten gebruiken. Wanneer je voor de eerste diagnose hetzelfde instrument hanteert als dat waarmee je op latere momenten de klachten opnieuw evalueert, kun je de uitkomsten goed vergelijken.
Adviezen over niet-medicamenteuze interventies gaan bijvoorbeeld over verbetering van de toiletgang en toiletroutine. Zo zijn er tips om veilig en makkelijker naar het toilet te kunnen gaan. Voor de behandeling van fecale incontinentie worden naast het geven van voedingsadviezen, zoals het eten van voldoende groente, fruit en granen en het drinken van voldoende water nog acht aanbevelingen gedaan.
- Geef de cliënt informatie over incontinentie waarin wordt uitgelegd welke behandelopties er zijn en in welke volgorde die kunnen worden geprobeerd.
- Houd tijdens het opstellen van een zorgplan altijd de persoonlijke wensen en voorkeuren van de cliënt in gedachten. Overleg met de cliënt en/of mantelzorger welke wensen en voorkeuren er zijn.
- Adviseer cliënten met fecale incontinentie over coping-strategieën, oftewel manieren om te leren ermee om te gaan. Zoals: steun zoeken bij een patiëntenvereniging of lotgenotengroep, erover praten met vrienden en familie, of het plannen van bepaalde reisroutes om de toegang tot openbare voorzieningen makkelijker te maken.
- Houd tijdens het monitoren van de zorg in de gaten of nieuwe medicatie is toegevoegd die mogelijk invloed heeft op de stoelgang.
- Evalueer altijd de effectiviteit én impact op kwaliteit van leven van de ingezette verpleegkundige interventie(s). Bijvoorbeeld met een defecatiedagboek, of een vragenlijst voor kwaliteit van leven.
- Geef algemene tips en adviezen om de toiletgang en -routine te verbeteren.
- Let bij cliënten met fecale incontinentie op beschadigingen of irritaties van de huid in de schaamstreek en geef adviezen om beschadiging van de huid te voorkomen. Bijvoorbeeld door gebruik van barrièrecrème en het goed schoonhouden van de huid.
- Adviseer de cliënt bij langdurige of (risico op) chronische klachten die het dagelijks functioneren of de kwaliteit van leven verminderen – of bij klachten waardoor de zorglast stijgt – contact op te nemen met een gespecialiseerde verpleegkundige, gespecialiseerde fysiotherapeut, diëtist, huisarts of specialist voor verdere interventies en behandeling.
Doorbreek het taboe
Als de klachten ondanks verpleegkundige interventies verergeren, of als ze de kwaliteit van leven sterk verminderen, kan het nodig zijn dat de cliënt een arts, diëtist of fysiotherapeut raadpleegt. Het is belangrijk dat cliënten dit weten omdat incontinentie niet altijd een ouderdomskwaal is waar niks aan te doen is.
Doorbreek daarom dit taboe en praat met je cliënt over mogelijke oplossingen voor een hinderlijk ongemak.
De richtlijn ‘Continentie bij (kwetsbare) ouderen’ is in opdracht van V&VN ontwikkeld door Pallas en gefinancierd door ZonMw.
Samen maken we de zorg beter. Word lid!
Wij zijn de verpleegkundigen, verzorgenden IG en verpleegkundig specialisten van Nederland. Verenigd in V&VN zetten we ons in voor (kennis)ontwikkeling en het versterken en positioneren van onze beroepen. Wil jij zeggenschap over jouw vak? Sluit je dan bij V&VN aan! Met ruim 100.000 leden vormen we één krachtige stem. Van de werkvloer tot in politiek Den Haag.
