Digitale bedsensoren voor betere nachtrust in een verpleeghuis, een verpleegkundig onderzoek

Waar gaat je onderzoek over? 
Zorgtechnologie wordt steeds vaker ingezet om de werkdruk te verlagen, maar welke meerwaarde heeft het voor de cliënten zelf? In dit verpleegkundig onderzoek is het effect van digitale bed sensoren Momo BedSense op de zorgbehoeften van de cliënten in verpleeghuis Cleijenborch van Stichting Ouderenzorg Noord-Beveland (SONB) onderzocht. Momo BedSense, verder in dit artikel BedSense genoemd, verzamelt data door middel van druk- en trilsensoren.  Zorgmedewerkers krijgen gespecificeerde informatie in een smartphone-applicatie over wie in bed ligt, op de bedrand zit, uit bed is, onrustig is en bij wie een wisselligging moet worden uitgevoerd.  

Waarom heb je dit onderzocht?  
Gedurende het onderzoek wordt de fysieke nachtcontroles door nachtdienstmedewerkers en de inzet van Passieve Infrarood (PIR) sensoren door het digitale toezicht van BedSense vervangen en onderzocht. Eerdere onderzoeken lieten zien dat de inzet van digitale bedsensoren de werkdruk vermindert, het werkplezier verhoogt en de kwaliteit van de nachtrust verbetert. Deze conclusies werden voornamelijk getrokken uit de ervaringen en de beleving van de zorgverleners. Binnen SONB kwamen de artsen met kritische vragen over deze implementatie; Welke meerwaarde heeft BedSense voor de cliënten zelf? Moet BedSense bij alle cliënten ingezet worden (preventief) of alleen bij cliënten met slaapproblemen? Welke relatie heeft de Wet zorg en dwang en privacywet met deze toezichthoudende domotica? Om deze vragen te kunnen beantwoorden is besloten om de proefperiode van de BedSense te combineren met een verpleegkundig onderzoek. Het onderzoek moest leiden tot het beantwoorden van de volgende onderzoeksvraag: “Welk effect heeft BedSense op de kwaliteit van de nachtrust van de intramurale cliënten van zorgcentrum Cleijenborch?  

Wat heb je precies gedaan om tot de resultaten te komen? 
Dit verpleegkundig onderzoek is uitgevoerd volgens het principe van een case-serie studies en vond plaats tussen maart en juni 2022. In dit onderzoek worden relaties tussen factoren die samenhangen met een goede nachtrust van de cliënten geanalyseerd vanuit het verpleegkundige perspectief. De gegevens zijn verzameld door middel van beschikbare bronnen op de werkvloer, in dit geval de BedSense, het dossier van de cliënten en de verpleegkundige observatie. Ook signaleringen van andere zorgmedewerkers, zoals wanneer er veel wordt gedwaald in de nacht, worden meegenomen in het onderzoek. Het onderzoek bestaat uit twee delen, in het eerste deel is het effect van het afschaffen van fysieke nachtcontroles onderzocht. De 25 cliënten die geïncludeerd werden, zijn in twee groepen onderverdeeld: doelgroep 1 (n= 16) en de controlegroep (n=9). Als aanvullend onderzoek werd in het tweede deel zijn vijf casestudies uitgewerkt van cliënten met afwijkende slaappatronen. Elke cliënt van iedere casus is een studie op zich (n=1). 
 
Wat is het belangrijkste resultaat dat uit je onderzoek naar voren komt?
  
Na het afschaffen van de nachtcontroles is zowel bij de doelgroep 1 als de controlegroep een lichte afname te zien van de totale tijd in bed. Tegelijkertijd is er een toename van het aantal keren uit bed gemeten in de beide groepen. Deze resultaten zijn mogelijk beïnvloedt door externe factoren. In de tweede week van het onderzoek is de zomertijd ingegaan die gepaard ging met zomerse temperaturen tot 27 graden Celsius in de weken daarna. 
In deel 2 van het onderzoek zijn vijf cliënten met extreem afwijkende nachtpatronen onderzocht.  
De eerste cliënt ging tot 40 keer uit bed in de nacht door een omgekeerd dag- en nachtritme. Door direct de juiste interventies te organiseren en uit te voeren is een kanteling van het dag- en nachtritme te zien in de app van de BedSense (zie afbeelding). De tweede en de derde cliënten vertoonden dwaalgedrag die overlast veroorzaakten bij de mede cliënten. De tweede client bleek bij haar buren aan te bellen wanneer haar incontinentiemateriaal verzadigd was. Terwijl bij deze cliënt duidelijke patronen zijn te zien van de oorzaak van haar dwaalgedrag, is het bij de derde cliënt niet duidelijk naar voren gekomen na de analyse. De derde cliënt helpt graag anderen en ging ongevraagd bij de appartementen van anderen naar binnen, ook gedurende de nacht. De uitgezette interventies hebben weinig resultaten geleverd. Naast fysieke ongemakken, zoals pijn en hooikoorts, leek de vierde cliënt minder goed te kunnen slapen vanwege piekeren. De cliënt maakt zich, naar eigen zeggen al haar hele leven lang, zorgen over anderen en de dagelijkse gebeurtenissen. Zo was de cliënt 26 keer uit bed gekomen omdat ze bang was te laat te komen op de begrafenis van haar buurvrouw de dag erna. De vijfde cliënt bleek last te hebben van valse alarmeringen van de PIR-sensor, die tot 12 keer zoveel alarmeringen gaf als het werkelijke aantal keren dat de bewoner uit bed was gekomen. 

Wat betekenen de resultaten voor de praktijk? 
De minister van Langdurige Zorg en Sport wil meer de focus leggen op passende digitale zorg om de kwaliteit van de zorg op peil te houden en de personeelstekorten op te vangen (Ministerie van VWS, 2022). Dit onderzoek kan, in al zijn simpliciteit, als voorbeeld fungeren hoe data- intensieve technologie geïntegreerd kan worden in het verpleegkundige proces en daarmee de kwaliteit van zorg verbeteren. Digitale data kunnen nieuwe en betere mogelijkheden creëren in de persoonsgerichte zorg, maar vereisen ook voorzichtigheid en zorgvuldigheid. Daarom wordt binnen SONB een nieuwe en heldere visie ontwikkeld voor de inzet van Momo BedSense. Vanuit deze visie wordt zorgtechnologie Momo BedSense ingezet als hulpmiddel om de zorgmedewerkers te faciliteren in het ondersteunen van de cliënten. Om deze nieuwe mogelijkheden te kunnen benutten is bovendien een goede interpretatie en analyse van de data van belang. Scholing en coaching van verpleegkundigen wordt aanbevolen om data-intensieve technologie in het verpleegkundige proces te integreren.  Hiermee wordt bedoeld dat zorgmedewerkers niet alleen weten welke data ze moeten gebruiken en hoe, maar ook de gevolgen daarvan voor de bewoners inzien.  

Elisa Loa 
elisaloa@cleijenborch.nl

Verpleegkundige intramuraal, projectleider zorgtechnologie & gespecialiseerd palliatief verpleegkundige in opleiding. 

Titel onderzoek: Digitale bed sensoren voor betere nachtrust in een verpleeghuis; een verpleegkundig onderzoek. 

Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van Stichting Ouderenzorg Noord-Beveland.