5 jaar na corona: wat is er veranderd voor verpleegkundigen en verzorgenden?

Verpleegkundigen en verzorgenden hebben nog steeds last van naweeën van de coronacrisis. Zo’n tien procent geeft aan niet voldoende te zijn hersteld van het werken in die periode. Dat blijkt uit een peiling van V&VN waaraan ruim 1.400 verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten – vijf jaar na het begin van de pandemie – hebben meegewerkt.

“De gevolgen van de coronacrisis zijn nog merkbaar”, zegt Buurman. “Zorgprofessionals hebben lange tijd op de toppen van hun kunnen gewerkt. Ze hebben veel mensen zien sterven, dat heeft enorme emotionele impact gehad. Sommigen zijn langdurig ziek geworden en hebben de zorg verlaten. Hoewel er uitbundig voor ze is geklapt in 2020, kwam er daarna discussie over een bonus en de waardering.”

Een kwart van de respondenten had na het werken tijdens de coronacrisis fysieke of mentale hulp nodig. Van deze groep – zo’n tien procent van het totaal – geeft 43% aan vervolgens niet voldoende te hebben kunnen herstellen.

Meer zeggenschap

“Maar gelukkig laat deze peiling ook een positieve geleerde les zien. Kijk naar zeggenschap", benadrukt Buurman. Bijna een kwart (22%) van de verpleegkundigen en verzorgenden zegt dat er nu meer ruimte voor zeggenschap is dan voor de coronacrisis. “Eerder onderzoek toonde al aan dat juist door corona die zeggenschap groeide. En we weten dat zeggenschap een belangrijke voorwaarde is voor het behoud van zorgprofessionals. De vertrekintentie gaat dan omlaag.” Volgens 67% is de zeggenschap gelijk gebleven en 11% zegt dat er nu minder ruimte voor is.

Bijna de helft van de respondenten (44%) merkt dat er nu meer aandacht is voor infectiepreventie. Volgens precies de helft is dit gelijk gebleven, 6% noemt het verminderd.

Ook geeft bijna een kwart van de verpleegkundigen en verzorgenden (23%) aan dat er meer nadruk ligt op betere werkprocessen, zoals administratieve lasten en samenwerking. Volgens iets meer dan de helft (59%) is dit gelijk gebleven en 17% vindt dat er minder aandacht voor is.

Nieuwe pandemie

Een ruime meerderheid (54%) van de respondenten weet niet of hun organisatie voldoende doet om een volgende pandemie aan te kunnen. Ongeveer een kwart (24%) zegt dat de nodige voorbereidingen worden getroffen, 22% zegt van niet.

“De meeste zorgprofessionals weten dus niet of hun organisatie voldoende doet om een nieuwe pandemie te voorkomen. Daar word ik niet vrolijk van. Bij dat proces moeten verpleegkundigen en verzorgenden juist betrokken worden! Door de werkgever en ook vanuit de overheid”, zegt Buurman.

“Er zit bijvoorbeeld nog steeds geen verpleegkundige vertegenwoordiging in het Outbreak Management Team (OMT). Dat is heel hard nodig, want diegene zou bij uitstek geschikt zijn de stem van de verpleegkundigen en verzorgenden te vertegenwoordigen als het gaat om voorbereidingen op een mogelijk nieuwe pandemie. Tijdens de coronacrisis ontstonden er bijvoorbeeld problemen bij de praktische uitvoerbaarheid van richtlijnen. Zo kun je in de verpleging vaak geen 1,5 meter afstand houden. Voor een goede bescherming voor zowel zorgprofessionals, als patiënten en cliënten is het essentieel om goede richtlijnen te hebben.”

Van alle respondenten denkt meer dan de helft (55%) maandelijks of vaker terug aan de coronapandemie, 41% minder dan één keer per maand en een klein deel (4%) nooit.

Hogere werkdruk

Minder positief is het cijfer over werkdruk. Meer dan de helft van de verpleegkundigen en verzorgenden (54%) ervaart nu meer werkdruk dan vijf jaar geleden. Volgens 38% is dit gelijk gebleven en de rest geeft aan dat de werkdruk juist minder is geworden.

Buurman: “Uit voorgaande peilingen weten we dat die stijgende werkdruk al geruime tijd gaande is, ook voor de coronaperiode. Dit wordt veroorzaakt door een sterke toename van de zorgvraag. Daarnaast verlaten teveel collega’s de zorg en is er een grote afname van de instroom van mbo-zorgstudenten. Het is daarom noodzakelijk dat we het opleiden en het behouden van verpleegkundigen en verzorgenden prioriteit geven. Daar zet V&VN zich elke dag voor in bij het maken van nieuwe afspraken voor de zorg met andere zorgpartijen.”

Zorgprofessionals geven aan dat hun werk op meerdere vlakken is veranderd. Aan de ene kant geven ze aan dat patiënten, cliënten en hun naasten onvriendelijker en meer wantrouwend zijn. Ook komt agressie vaker voor. Aan de andere kant zien ze de voordelen van de toegenomen digitalisering die goed op gang kwam door corona, zoals online afspraken en inzet van zorgtechnologie.