Bemoeienis of goede zorg? Een lastig dilemma

Verslechtering van iemands situatie voorkomen door de juiste zorg te bieden en preventieve maatregelen te nemen. Wanneer is dit als verpleegkundige of verzorgende jouw taak en wanneer is het aan de cliënt zelf? Een lastig dilemma, weet wijkverpleegkundige en lid van de Commissie Ethiek van V&VN Corinne Baarssen uit eigen ervaring. Zo ook in het geval van cliënt Mien*.

In de rapportage lees ik dat mijn collega van de avonddienst een boos telefoontje van de familie heeft gekregen. Een zoon en schoondochter waren bij Mien geweest en ze rook naar urine. Waarom helpen wij hun moeder niet bij het douchen? En hoe kan het dat ze een trui aanheeft waarop vlekken zitten?

Mien is 86 jaar oud, dementerend en woont zelfstandig. Ik zou haar kunnen uittekenen, zittend in haar stoel met een haak- of breiwerkje op schoot. Vanuit het wijkteam bezoeken we haar drie keer per dag om medicatie aan te reiken. Hulp bij het douchen wil ze absoluut niet. Ook de stap naar dagbesteding was lastig, maar inmiddels gaat ze vijf dagen per week.

Vorig jaar werd Mien met spoed opgenomen in het ziekenhuis. Een dag nadat ze weer thuis was, wist ze dit niet meer. Ook als één van haar kinderen is geweest, is ze dat korte tijd later vergeten. Mien vergeet soms om te eten en ieder zorgmoment herinneren wij haar aan de alarmknop die ze om haar hals draagt. Zou ze eraan denken hierop te drukken als er echt iets is? En stel dat er brand zou uitbreken, zou ze dit dan opmerken en weten hoe te handelen? We bespraken onze zorgen meerdere malen met de familie en er vond een BOPZ-toetsing plaats. Mien gaf daarbij nadrukkelijk aan in haar eigen huis te willen blijven.

Het beleid van de overheid is erop gericht dat mensen zolang mogelijk thuis blijven wonen. Aan ons dus de taak dit op een zo goed mogelijke manier te ondersteunen en te begeleiden. Mien wil zoveel mogelijk zelf doen. Ze wil geen hulp bij het douchen en ze wil niet dat wij schone kleding voor haar neerleggen. Niet al mijn collega’s mogen van Mien in haar keuken komen om bijvoorbeeld ontbijt klaar te maken. Ze zegt dan dat ze al ontbeten heeft. 

En hier gaat het dus wringen. Mien wil iets anders dan haar kinderen. Haar kinderen willen immers dat hun moeder er verzorgd uitziet. Mien wil iets anders dan wij. Wij willen graag goede zorg bieden, dus ervoor zorgen dat Mien voldoende eet en voldoende verzorgd is. Maar is zorg die iemand zelf niet wil wel goede zorg? Is handelen volgens onze eigen normen en waarden goede zorg? 

Is het gerechtvaardigd dat haar kinderen en/of wij ingrijpen door zorg of preventie ‘op te dringen’? Is dit (door Mien ongewenst) ingrijpen bemoeienis en een beperking van haar vrijheid om haar eigen keuzes te maken of goed hulpverlenerschap? De vraag is of Mien de gevolgen van haar keuzes kan overzien. Geeft dat ons het recht om aan haar keuzes voorbij te gaan? In welke gevallen mag dat wel, en in welke gevallen niet? Een lastig dilemma.

*Omwille van privacy is er gekozen voor een fictieve naam

Vanaf begin 2020 kun je reageren op berichten via het nieuwe verenigingsplatform van V&VN. Wil je nu al een reactie kwijt? Praat mee op social media.