De behandeling van agorafobie

Agorafobie (pleinvrees)Mensen met agorafobie, ook wel pleinvrees genoemd, hebben angst om zich te begeven in openbare ruimtes. Bijvoorbeeld op straat, in de supermarkt of in het openbaar vervoer. Na een paniekaanval in een openbare ruimte is de angst groot voor herhaling. Binnenblijven lijkt dan de oplossing. Stans Wanders is verpleegkundig specialist ggz bij Academisch Angstcentrum Altrecht. Zij ziet dat het vaak goed komt, ondanks de diepe angsten.

Hoe verloopt dat proces na de eerste paniekaanval?

“Een paniekaanval voelt vaak ernstig aan; mensen denken dat ze een hartaanval hebben, of nog erger: dat ze doodgaan. Ze doen er dan alles aan om te vermijden dat ze zich zo voelen. Eerst gaan ze niet meer naar het winkelcentrum, dan niet meer naar de winkel op de hoek, en vervolgens niet meer naar het einde van de straat. Tot slot komen ze helemaal niet meer het huis uit. Dat ontwikkelt zich heel geleidelijk omdat ze telkens weer die opkomende paniekaanval voelen en daar kost wat het kost onderuit willen komen. Ze vermijden dus de stap naar buiten.”

Wat kan een niet-gespecialiseerde verpleegkundige doen, en wat niet?

“Vooral niet meegaan in die vermijding. Want hoe langer de vermijding in stand wordt gehouden, des te hardnekkiger de klachten blijven. Als iemand niet naar de supermarkt wil uit angst dood te gaan, maak dan duidelijk dat de symptomen van een paniekaanval toch iets geheel anders zijn. Mensen hebben daar de meest catastrofale ideeën over. Er zijn mensen die al tien keer met de ambulance naar het ziekenhuis zijn gegaan, terwijl er telkens niets aan de hand was. Erken wel de angstige gevoelens, maar stel de redenatie ter discussie. Bevraag ze over hun gevoelens die tot die negatieve gedachtegang leiden. Speel niet de therapeut, maar schroom niet om te zeggen dat er goede therapieën voor zijn. Want die zijn er. Bijna driekwart van de mensen met agorafobie en een paniekstoornis komt er ook weer vanaf door cognitieve gedragstherapie.”

Is vereenzaming een probleem wanneer iemand lang binnen blijft?

“Ja, want in het begin zorgt het voor kleine momenten van opluchting, maar op de lange termijn sluit je je af van de wereld. Daarom is het essentieel dat een patiënt wordt verteld dat agorafobie te behandelen is. Maar wees niet te confronterend. Zeg niet dat die angsten ongegrond zijn, of onzinnig, want dan haken mensen af.”

Het kan er somber uitzien, maar toch goed komen?

“Ik had een patiënt met gender­problematiek en autisme. Zij kwam de deur niet meer uit en was ten einde raad. Zelfs de tocht naar de polikliniek om de behandeling te ondergaan was al een opgave. Ze slikte zelfs extra valium om die tocht te maken, en kwam dan nog hyperventilerend binnen. Ik bleef dan vriendelijk, maar ging niet mee in haar angstige gevoelens. Beetje bij beetje werd de cirkel van angst doorbroken, zodat ze beter leerde omgaan met haar angstige verwachtingen. Het moet in kleine stapjes, en met veel geduld. Al steken ze maar een teen buiten de deur, dan is dat al een hele stap verder.”

Bron: V&VN Magazine 6: Eenzaamheid | Tekst: Ben Melis

Dit nieuwsartikel is per december 2019 overgeplaatst van de oude website van V&VN naar de vernieuwde website. Eerder geplaatste reacties komen hiermee te vervallen. Wil je reageren op dit artikel? Praat verder op social media.