De zorgsector: even vervuilend als Tata Steel én kolencentrale
- 30 december 2024
- V&VN magazine
- V&VN Algemeen
De zorg is er om mensen beter te maken. Maar de zorg is zelf helemaal niet zo gezond. De sector produceert elk jaar ruim 300 miljoen kilo afval en bijna net zoveel broeikasgassen als de luchtvaart. Dat moet én kan anders, vindt Annemarie Bergsma. Zij is voorzitter van stichting De Duurzame Verpleegkundige. “Goede zorg leveren kan alleen als we ook goed voor de planeet zorgen.”
Sinds ze docent verpleegkunde is aan de Haagse Hogeschool werkt ze niet meer aan het bed. Maar, zo zegt Annemarie Bergsma (46): “Ik werk elke dag aan ons beroep, dus ik voel me volop verpleegkundige.”
Ze beseft dat de gezondheid van mens, dier en planeet nauw met elkaar verbonden zijn. Dat besef werd steeds sterker toen haar vader de ziekte van Parkinson ontwikkelde. In zijn werkzame leven was hij landbouwkundige.
Bergsma las steeds meer nieuwsberichten over de link tussen de ziekte van Parkinson en bestrijdingsmiddelen in de landbouw. Het was confronterend, vertelt ze: “Ik wilde meer leren over de effecten van een niet-gezonde leefomgeving leefomgeving op onze eigen gezondheid.”
In 2020, het jaar dat de coronapandemie uitbrak, begon ook de laatste levensfase van haar vader. “Dat was een intensieve periode. Tegelijkertijd werd opeens zichtbaar hoeveel materiaal de zorg verbruikt. De vuilniszakken met handschoenen en andere wegwerpmaterialen stapelden zich voor onze ogen op. Inmiddels zijn er in de zorg leidraden en tips gepubliceerd over duurzaam omgaan met materialen als handschoenen. Maar dat was op dat moment nog totaal niet aan de orde. Toen dacht ik: nú moet ik wat gaan doen.”
We zien nu al een toename van infectieziekten, hittestress, allergieën en longaandoeningen
Talrijke voorbeelden van verspilling
Bergsma begon congressen en webinars over duurzaamheid in de zorg te volgen. Ze schreef mee aan de Code Rood Brief aan zes ministeries, als enige verpleegkundige in een groep artsen van de beweging Zorg voor Klimaat. De boodschap: integreer klimaat en gezondheid in al het onderwijs, de zorg en het overheidsbeleid. Op de website van Zorg voor Klimaat zei ze: “De zorgsector is even vervuilend als Tata Steel en de kolencentrale Eemshaven bij elkaar, dat is minstens 7 procent van de totale CO2-uitstoot van Nederland.”
Al snel kreeg ze allerlei ervaringen van verpleegkundigen, verzorgenden IG en verpleegkundig specialisten te horen. De voorbeelden waren talrijk: van dozen overgebleven medicijnen die in kasten stonden te verstoffen tot bergen plastic en instrumenten, pincetten en schaartjes die na eenmalig gebruik werden verbrand.
Ze richtte stichting De Duurzame Verpleegkundige op. Inmiddels is ze ook V&VN-ambassadeur Green Deal 3.0. In deze overeenkomst hebben honderd organisaties in de zorg, waaronder V&VN, hun handtekening gezet om toe te werken naar groene en klimaatneutrale zorg. Bergsma hoopt dat verpleegkundigen, verzorgenden IG en verpleegkundig specialisten dit onderwerp niet zien als “iets wat je erbij moet doen in je vak”.
De zorg voor de planeet en onze leefomgeving is een onlosmakelijk onderdeel van het beroep van verpleegkundigen, verzorgenden IG en verpleegkundig specialisten, zegt ze. “Het gaat er niet alleen om dat we ons bewust worden van al die wegwerpartikelen en de bergen verpakkingsmateriaal. Goede zorg betekent dat we ook oog hebben voor planetaire gezondheid, voor de relatie tussen de gezondheid van mens, dier en aarde. Overal lees je dat mensen gezonder moeten leven. Maar intussen zitten er wel bestrijdingsmiddelen op onze gezonde appels.”
‘Elkaar steunen en versterken!’
Klimaatverandering en milieuvervuiling hebben directe gevolgen voor het werk van verpleegkundigen, verzorgenden IG en verpleegkundig specialisten, zegt Annemarie. “Daardoor zien we nu al een toename van infectieziekten, hittestress, allergieën, longaandoeningen en hart- en vaatziekten.
Maar dat is niet het enige. Er zijn ook steeds meer grondstoffentekorten. Zo zorgde orkaan Helene ervoor dat een fabriek in Amerika tijdelijk moest sluiten. Daardoor zijn er momenteel wereldwijd tekorten aan infuuszakken. We kunnen er dus echt niet omheen.”
Daarom strijdt De Duurzame Verpleegkundige ervoor dat duurzaamheid in de zorg een vaste plek krijgt in het onderwijs, het onderzoek en de dagelijkse zorgpraktijk. Op de website deduurzameverpleegkundige.nl zijn al wat succesjes zichtbaar. Zo is er een e-book verschenen met de titel Jouw verpleegkundige invloed op planetaire gezondheid.
De Duurzame Verpleegkundige is volop bezig met de samenwerking met andere organisaties binnen en buiten de zorg, waaronder V&VN, vertelt de bevlogen voorzitter. “We zijn vooral heel actief op LinkedIn. We denken graag mee hoe jij als verpleegkundige, verzorgende IG of verpleegkundig specialist met duurzaamheid aan de slag kunt. Of deel je eigen ideeën: het is belangrijk dat we elkaar op dit gebied steunen en versterken!”
Bron artikel: V&VN Magazine 4-2024 | Tekst: Aliëtte Jonkers | Beeld: Annelien Nijland
V&VN themapagina 'Duurzame zorg'
V&VN draagt bij aan de transformatie naar duurzame zorg, en minder negatieve invloed op het klimaat, milieu en leefomgeving. Ook als zorgprofessional ben je (mede)verantwoordelijk voor het bevorderen van de planetaire gezondheid. Maar hoe doe je dat, de zorg verduurzamen? Wat kun jij daarin betekenen? Om je daarbij een handje te helpen, vind je op onze themapagina 'Duurzame zorg' handige tips en inspiratie.
Word lid en praat mee!
Samen met 105.000 leden maken we ons als beroepsvereniging sterk voor professionalisering van de beroepen verpleegkundige, verzorgende en verpleegkundig specialist. Leden horen, zien en helpen; dat is waar we als V&VN voor staan. Wil jij invloed hebben op hoe jouw beroep zich ontwikkelt? Word lid van V&VN.
