Elk jaar hetzelfde debat over ‘verwarde personen’

Ggz-patiënten veroorzaken weer meer overlast, meldt de politie. Verpleegkundige Jorn Albers vindt dat deze mensen te veel aan hun lot worden overgelaten en wil dat er realistisch wordt nagedacht over oplossingen.

Met de publicatie van de jaarcijfers van de politie breekt ieder jaar opnieuw een debat los over de toename van het aantal meldingen over mensen met onbegrepen gedrag –  ook wel ‘verward gedrag’ genoemd, een gebruikelijke, maar ook stigmatiserende term. Dit debat draagt helaas weinig bij aan echte oplossingen.

Laat me duidelijk zijn: ook ik vind dat er iets moet gebeuren. Maar dat we deze discussie jaarlijks opnieuw voeren na bekendmaking van politiecijfers of na een incident, draagt weinig bij aan een oplossing. De manier van discussiëren versterkt bovendien onnodig angst voor en vooroordelen over mensen met psychische kwetsbaarheden, terwijl juist begrip en betrokkenheid nodig zijn.

Ik ben blij dat er constructieve en doordachte voorstellen op tafel liggen, zoals die van mijn collega Bauke Koekkoek, een autoriteit op dit gebied. Hij benadrukt het belang van een betere samenwerking tussen politie en ggz, en de meerwaarde van een ggz-medewerker op de meldkamer. Zo kunnen meldingen al in een vroeg stadium worden beoordeeld door mensen met kennis van zaken. Hoewel ik zeker voorstander ben van betere samenwerking, en niet tegen de aanwezigheid van ggz-medewerkers op de meldkamer, vind ik dat we breder moeten kijken.

Ingezet op decentralisatie

De samenleving is in de afgelopen decennia veranderd, grotendeels door politieke keuzes. Zo heeft overheidsbeleid gezorgd voor individualisering – ieder voor zich. Ditzelfde gold voor onze sector, de ggz. De verantwoordelijkheid voor de zorg kwam bij gemeenten te liggen. Plekken in ggz-instellingen werden in rap tempo afgebouwd, zonder dat er voldoende aandacht was voor de ambulante ondersteuning.

Parallel hieraan werd verder bezuinigd op de ggz, waar juist investeringen nodig waren. Ook werd er niet ingezet op meer financiering en capaciteit voor de politie. Het resultaat is een overbelasting van zowel de samenleving, de ggz als de politie – met de persoon met onbegrepen gedrag als grote verliezer.

Dit vraagt om actie. Ik zou willen dat er een bijeenkomst wordt georganiseerd, niet alleen met de politiek, politie en ggz (lees: bestuurders), maar ook met hulpverleners, agenten, ervaringsdeskundigen, gemeenten, huisartsen, onderzoekers en zelfs filosofen die kunnen bijdragen aan het vraagstuk hoe we als samenleving moeten omgaan met kwetsbare mensen.

Niet hun keuze

Daarnaast moet de samenleving zelf actief worden betrokken bij mogelijke oplossingen. Want we kunnen mensen met onbegrepen gedrag niet zomaar neerzetten in de samenleving, noch de verantwoording voor de problemen die dat veroorzaakt bij deze mensen zelf neerleggen. Het is ten slotte niet hun keuze.

Als verpleegkundige in de acute ggz zie ik dagelijks mensen die moeite hebben om mee te draaien in onze huidige, individualistische samenleving. Deze mensen verdienen passende zorg. Niet zoals voorheen, weggestopt in bossen, maar dicht bij huis, en waar nodig 24/7.

We moeten dit vraagstuk structureel oplossen. In plaats van steeds in cirkels te blijven draaien rondom incidenten of cijfers, moeten we samen met alle betrokkenen een fundamentele oplossing vinden voor de omgang met mensen in onze samenleving met onbegrepen gedrag. Alleen dan kunnen we ervoor zorgen dat zij niet worden gereduceerd tot hun gedrag, maar als mens worden gezien en de ondersteuning krijgen die hun recht doet.

Deze blog is een licht bewerkte en ingekorte versie van de blog die eerder in NRC is verschenen.