Nieuwe richtlijn ‘Compressietherapie’: 4 tips voor meer duidelijkheid en minder discussie
- 28 januari 2025
- Nieuwsbericht
- V&VN Algemeen
Maar liefst 70% van de wijkverpleegkundigen heeft dagelijks te maken met cliënten die compressietherapie nodig hebben. Over het geven van compressietherapie bestaat nog veel onduidelijkheid, vertelt Annemiek Mooij, verpleegkundig specialist wondexpertise. “Dat zorgt voor wisselende uitkomsten en veel discussie tussen de zorgverleners. Met deze richtlijn scheppen we duidelijkheid in de rolverdeling en verantwoordelijkheden. Ook geven we tips voor het correct en succesvol toepassen van compressietherapie.”
Annemiek Mooij geeft o.a. les in wondzorg en werkte mee aan de ontwikkeling van de nieuwe richtlijn ‘Compressietherapie’. “Ik zie dat artsen en verpleegkundig specialisten de opdracht voor compressietherapie vaak onvoldoende onderbouwen en toelichten. Ook bepalen zij vaak welk soort compressietherapie moet worden gegeven, terwijl dit eigenlijk de taak van de wijkverpleegkundige is. Die kan het best bepalen wat past bij de cliënt. Het gevolg is dat bij de wijkverpleegkundigen vaak onduidelijkheid, verwarring en onzekerheid ontstaat”, legt ze uit. “Dat kost tijd en geld. Niet alleen omdat er nog regelmatig compressiesystemen worden besteld die achteraf niet blijken te passen, maar vooral door de extra onderlinge discussie.”
Het is dan ook hoog tijd dat deze nieuwe richtlijn wordt gepubliceerd, vindt Annemiek. “Veel van de onduidelijkheid, verwarring en onzekerheid kan worden weggenomen door goed gecoördineerd te werk te gaan: met meer eenduidigheid en visie, én door goede scholing en voorlichting.”
In de richtlijn ‘Compressietherapie’ staat beschreven welke zorgprofessional welke taak heeft, wat zijn of haar aandeel is in het proces, en hoe belangrijk die taak is in het succesvol laten verlopen van de compressietherapie. Annemiek: “Als we dat allemaal zorgvuldig opvolgen, zal er minder discussie ontstaan en zullen we betere uitkomsten zien.”
De vier belangrijkste tips uit de richtlijn:
Voorafgaand aan de compressietherapie voeren de meeste zorgverleners een enkel arm index (EAI) uit. Hiermee wordt bepaald of de therapie veilig kan worden toegepast bij cliënten die een indicatie hebben voor arterieel vaatlijden. “Maar ook als de cliënt die indicatie niet heeft, zien we in de praktijk dat zorgverleners de EAI nog altijd liever wel uitvoeren.”
De reden hiervoor is volgens Annemiek (onder meer) dat de bestaande richtlijnen niet eenduidig in hun advies zijn. “In de ene medische richtlijn wordt veel laagdrempeliger aanbevolen om een EAI uit te voeren, dan in de andere medische richtlijn. En we zien dat de voorschrijver van de therapie niet altijd goed uitlegt wáárom er geen EAI hoeft te worden gemeten. Zorgverleners vinden dit soms spannend, en voeren voor de zekerheid toch een EAI uit.”
“Met deze richtlijn scheppen we duidelijkheid”, zegt de verpleegkundig specialist wondzorg. “Als de arts geen risicofactoren heeft beschreven en er geen aanwijzingen zijn voor arterieel vaatlijden, dan kan compressietherapie veilig worden toegepast zonder EAI. Het is wel essentieel dat de arts dit advies goed onderbouwt.”
Annemiek: “Door de EAI-discussie ligt de focus nu erg op arteriële problemen, terwijl vertraagde wondgenezing veel vaker voorkomt. Zorgvragers krijgen dan antibioticakuur na antibioticakuur – wat ook weer nare gevolgen kan hebben – terwijl de oorzaak van de infectie niet is aangepakt. Ik hoop dat daar meer aandacht voor komt met deze richtlijn.”
Problemen met wondgenezing ontstaan negen van de tien keer doordat de compressietherapie niet goed wordt uitgevoerd. Annemiek: “De angst voor het afsterven van de huid zorgt ervoor dat er te vaak te weinig druk wordt gegeven bij het zwachtelen. Hierdoor geneest de wond onnodig langzaam en is er een grotere kans op infectie. Het is dan ook van groot belang dat zorgverleners hierin goed worden opgeleid.”
“Pas op met informatie die je op internet vindt”, waarschuwt Annemiek. “Die is lang niet altijd betrouwbaar. Zwachtelen is een risicovolle handeling en het is cruciaal dat het goed wordt uitgevoerd. Het advies is: volg een geaccrediteerde training die theorie en praktijk combineert. Zet je opleidingsbudget ervoor in en blijf oefenen met je collega’s. Het aanschaffen van een drukmeter kan hier enorm bij helpen.”
Door het toenemende personeelstekort is het belangrijk om de zelfredzaamheid van cliënten te vergroten. Annemiek: “Als zorgverlener speel je hierin een grote rol. Kijk samen met je cliënt naar compressiehulpmiddelen die zelf aan te leggen zijn, probeer er een aantal uit en maak samen een keuze. Niet alle hulpmiddelen zijn geschikt voor alle cliënten. Als iemand niet goed bij zijn voet kan, kan een statief met antislipmatje bijvoorbeeld goed werken”, legt ze uit. “Hoe je die voorlichting geeft, komt ook in een training aan bod.”
Annemiek: “Ik zie dat veel zorgvragers eigenlijk niet weten waarom compressietherapie wordt toegepast, en waarom het zo belangrijk is. Mensen denken vaak: die druk op de wond doet aardig zeer, dat kan toch niet goed zijn? Door voorlichting te geven, krijgen zij het vertrouwen in de werking ervan en zullen ze eerder geneigd zijn mee te werken en het een kans te geven.”
Zorgvragers denken nog regelmatig dat je je kuitspieren niet kunt gebruiken als je ingezwachteld bent, zegt Annemiek. “Zij gaan voorzichtig lopen en bewegen hun enkel niet of nauwelijks. Benadruk daarom het belang van kuitspieroefeningen en stimuleer cliënten om juist wél hun enkel te bewegen als ze zijn ingezwachteld. Dan is het effect groter.”
Adviseer de cliënt: als je je been hoog legt, leg hem dan hóger dan het hart. En draag je steunkous elke dag, vooral in de zomer. “Ik zie die dingen nog regelmatig misgaan omdat mensen dat niet weten”, besluit Annemiek.
Word lid en praat mee!
Samen met meer dan 100.000 leden maken we ons als beroepsvereniging sterk voor professionalisering van de beroepen verpleegkundige, verzorgende en verpleegkundig specialist. Leden horen, zien en helpen; dat is waar we als V&VN voor staan. Wil jij invloed hebben op hoe jouw beroep zich ontwikkelt? Word lid van V&VN.
