‘Hoe fijn is het om iets nieuws te leren en het effect te zien?’

De samenleving vergrijst en ouderen wonen langer thuis. Daardoor wordt de rol van verzorgenden IG steeds belangrijker. Die rol kunnen ze nog beter invullen door te blijven bijleren. Twee ervaren krachten vertellen hoe zij dat doen. “Wij moeten leiderschap pakken.”

Petra Basten (62) weet van zichzelf: ze is leergierig, enthousiast en vindt dingen snel leuk. Ze werkt nu 23 jaar als verzorgende IG bij ZZG zorggroep (regio Nijmegen). In die tijd pakte ze elke gelegenheid aan om zich te ontwikkelen. Zo volgde ze de opleiding tot Gespecialiseerd Verzorgende Psychogeriatrie (GVP). Ze vervulde zogeheten ‘Sterrollen’ in haar organisatie. Daarin had ze extra verantwoordelijkheid in onder meer plannen en roosteren, en in ‘kwaliteit’. “Ik heb bij V&VN ook het ambassadeurstraject voor Verzorgenden IG in de wijk gevolgd omdat ik ontzettend trots ben op ons vak en graag wil uitdragen hoe mooi en veelzijdig dit vak is.”

“Vaak vraag ik: kook jij iedere dag hetzelfde? Nee, antwoorden de meesten. Ze vinden het leuk af en toe wat nieuws uit te proberen. Nou, dat kun je dus óók in je werk doen, reageer ik dan. Want hoe fijn is het om iets nieuws te leren, dat te kunnen toepassen op de werkvloer en het effect daarvan te zien? Om je mening bij te stellen en meer te leren over jezelf?” Lachend: “Ja, bij het idee alleen al word ik enthousiast.”

‘Er moet naar ons worden geluisterd’

De samenleving vergrijst, ouderen wonen langer thuis en er is een tekort aan zorgprofessionals. Daardoor zal de regisserende rol van verzorgenden IG steeds belangrijker worden. Dat maakt het belangrijk dat verzorgenden zich blijven ontwikkelen, door bijscholing en het oppakken van nevenfuncties. Daar zijn nu onvoldoende mogelijkheden voor. Er zijn slechts vijf CZO-erkende vervolgopleidingen voor verzorgenden. Andere initiatieven zijn ‘losse’ specialisaties van zorginstellingen zelf.

Daarbij komt nog de bescheidenheid van de beroepsgroep. Petra de Kruijff, Eerst Verantwoordelijke Verzorgende (EVV) bij AxionContinu in Utrecht, ziet soms een Calimero-complex. “Zo van: zij zijn groot en wij zijn klein. Ik begrijp wel waar dat vandaan komt: verzorgenden voelen dat ze hiërarchisch op een lagere plek staan.” Maar ze denkt dan zelf: “Ja hállo! Wij zijn de ambassadeur van de cliënt. Er moet naar ons worden geluisterd. We moeten meer autonomie hebben, meer leiderschap pakken. Maar dat gaat wel een stuk makkelijker als je de opleidingen daarvoor volgt.”

Met haar 59 jaar is Petra de Kruijff een zeer ervaren kracht. Ze werkte 32 jaar als verzorgende IG in een verzorgingshuis in Bilthoven. Sinds vijf jaar zit ze bij haar huidige werkgever AxionContinu. Daar werkt ze bij de locatie Voorveldse Hof in Utrecht, een kleinschalig psycho-geriatrisch verpleeghuis.

Ze is trots op haar vak, ook al is dat niet altijd vanzelfsprekend. “Er is me wel honderd keer aangeboden om een opleiding tot verpleegkundige te volgen. Dat zien mensen blijkbaar toch als de volgende stap. Maar daar is het mij helemaal niet om te doen. Als verzorgende IG zorg ik voor de basisbehoeften, ben ik dicht bij de patiënt. Dat gaat om liefdevolle zorg, om lekker eten, om ervoor zorgen dat de patiënt wat te doen heeft. Daarin wil ik steeds beter worden. Dan kun je van enorm grote waarde zijn. Dát beeld van verzorgenden IG zou wat mij betreft wel beter op de kaart mogen staan.”

Een prikkel om het leuk te houden

Petra de Kruijff is een mooi voorbeeld van iemand die beroepsmatig actief is naast haar dagelijks werk in het verpleeghuis. Zo zit ze in de Verpleegkundige en Verzorgende Adviesraad van AxionContinu. Ook volgde ze verschillende vervolgopleidingen, onder meer tot Eerst Verantwoordelijke Verzorgende. “Dan ben je eigenlijk de spil in het zorgproces”, legt Petra uit. “Je bent het eerste aanspreekpunt voor de familie. Je stelt een zorgleefplan op. Neemt deel aan artsenvisites. Je krijgt meer verantwoordelijkheden en dat zorgt voor meer verdieping van het vak. Ik ben wel het type dat af en toe geprikkeld moet worden om het leuk te houden. Zo’n opleiding is daar perfect voor.”

Ook volgde ze twee jaar geleden de vervolgopleiding tot Gespecialiseerd Verzorgende Psychogeriatrie (GVP). Ze had al een jarenlange ervaring met bewoners die leven met dementie. Kon ze daar nog wel wat nieuws leren? “Jazeker!” zegt Petra meteen. “Door die opleiding leerde ik op andere manieren omgaan met bepaald gedrag.”

Zo hoorde ze over hoe belangrijk het is om iemands levensloop te kennen in de psychogeriatrische zorg. “Op mijn afdeling woont een meneer die als jongetje in een jappenkamp heeft gezeten. Als ik hard met mijn sleutelbos rinkel of kletter met de borden in de vaatwasmachine, is hij onmiddellijk terug in dat kamp. Dan vertoont hij onrustig gedrag. Terwijl: als ik rustig en liefdevol ben, krijg ik dat gedrag ook terug. Dat had ik natuurlijk wel gemerkt in al die jaren. Maar door de opleiding kan ik het bewuster inzetten.”

‘Kijk naar competenties’

In de ZZG zorggroep zijn steeds meer collega’s die zo’n GVP-opleiding willen volgen, ziet Petra Basten. En ook de vervolgopleiding tot Gespecialiseerd Verzorgende Somatiek (GVS) is populair. Ze is een voorstander van dit soort opleidingen. Omdat ze ziet dat het de gelijkwaardige samenwerking met andere disciplines ten goede komt. “Het is toch vaak: de verpleegkundige stelt een zorgplan voor een cliënt op, de verzorgende IG voert het uit. Terwijl de verzorgende de cliënt iedere dag ziet en de familie goed kent. Wij kunnen waardevolle input leveren voor zo’n plan. Het zou dus veel beter zijn om samen een plan op te stellen. Mijn ervaring is dat een opleiding je als verzorgende meer inhoud geeft om die rol te kunnen pakken.”

Het raakt aan een breder pleidooi van Petra Basten: kijk vooral naar iemands competenties en niet zozeer naar iemands opleidingsniveau. “Er zijn zoveel goede verzorgenden niveau 3 die het werk verrichten op niveau 4 of niveau 5. Kijk je naar iemands kwaliteiten, dan worden verzorgenden als vanzelf meer gewaardeerd om hun onmisbare kennis en kunde.”

Petra Basten houdt zich als praktijkopleider veel bezig met de ontwikkeling van verzorgenden IG. Ze ziet daar nog wel kansen liggen. “Het zou mooi zijn als er een opleiding komt op het gebied van holistische zorg. Wij verzorgenden richten ons vooral op verzorgende handelingen. Terwijl: als je je richt op het welzijn en iemands levensgeluk, verdwijnen die ziektebeelden meer naar de achtergrond. In die blik ligt denk ik ruimte in het opleidingsaanbod.”

Volgens Petra de Kruijff ligt de grootste kans in de mindset bij de werkgevers. Die mogen actiever bijscholing aanbieden. Maar de verzorgenden zelf kunnen ook ontwikkelkansen creëren. “Afgelopen maart volgde ik de Health Innovation School, een opleiding over innoveren in de zorg. Superinteressant, maar wat dan jammer is: ik was samen met één ander de enige verzorgende. Doodzonde.

“Ik zeg vaak: wij verzorgenden moeten minder vinken en meer vonken. Verstop je niet achter je administratieve taken, maar laat die passie maar zien! Dan zullen als vanzelf meer mensen willen kiezen voor dit mooie vak.”

Bron: V&VN Magazine 3-2024 | Tekst: Jette Pellemans | Beeld: Mark van der Zouw