De scootmobiel als ethisch dilemma

Als verzorgende IG word ik regelmatig geconfronteerd met ethische dilemma's. Een voorbeeld hiervan is wanneer de eigen regie en zelfstandigheid van een bewoner botsen met de veiligheid. In deze situatie gaat het over het afnemen van een scootmobiel. Natuurlijk gebeurt dit niet zomaar, dit vereist een onderzoek met ethische overwegingen.

Veiligheid staat centraal in de zorg. Als zorgverlener draag ik de verantwoordelijkheid voor het welzijn van mijn bewoners en moet ik er alles aan doen om eventuele risico's tot een minimum te beperken.

Eigen regie betekent het recht om zelf beslissingen te nemen, zelfs als die beslissingen risico's met zich meebrengen. Het afnemen van een scootmobiel, wat een gevoel van vrijheid en onafhankelijkheid biedt, kan leiden tot weerstand en frustratie.

Al langere tijd waren er serieuze zorgen over een bewoner met betrekking tot het gebruik van haar scootmobiel. Ze raakte betonnen paaltjes, in het verkeer waren er ongelukjes met schade en ook kwam er letsel voor. Zowel het ziektebeeld van deze bewoner als de medicatie die de bewoner daarvoor gebruikt, heeft invloed op het reactievermogen. Regelmatig voerde ik gesprekken met deze bewoner over haar veiligheid. Maar ze wuifde dit altijd weg en werd ook boos als ik erover begon. Ook met de collega’s onderling hadden we het hierover. “Is het nog verantwoord dat ze op haar scootmobiel rijdt”, vroegen we ons af.  Ook haar dochters hadden liever niet dat ze nog reed.

Levensgeluk

Maar hierdoor kwamen we wel voor het ethische dilemma. Met het afnemen van de scootmobiel beïnvloed ik de zelfstandigheid én ook mogelijk het levensgeluk. Het neemt niet haar totale vrijheid af, maar een groot gedeelte van haar vrijheid om op de momenten die zij wil, te gaan en te staan waar ze wil.

Op een gegeven moment is de bewoner in huis tegen een van mijn collega’s aangereden, die lichamelijke ongemakken heeft opgelopen waarvan ze een week moest herstellen.

Als zorgverlener stond ik samen met mijn collega's voor een uiterst moeilijke beslissing. We begrepen de waarde van de scootmobiel voor deze bewoner maar konden de voortdurende onveiligheid niet negeren. Na overleg met haar familie, de huisarts en de ergotherapeut is uiteindelijk besloten dat zij haar scootmobiel niet langer mocht gebruiken. De familie heeft de scootmobiel meteen meegenomen.

Deze situatie raakte me wel. Als zorgverlener voelde ik een sterke verantwoordelijkheid om te zorgen voor het welzijn van deze bewoner, de collega’s en medebewoners. Maar tegelijkertijd begreep ik het onbegrip en de emotionele impact die deze beslissing had op haar. In gesprekken met haar probeerde ik empathie en begrip te tonen terwijl ik de ernst van de situatie uitlegde. Ik verzekerde haar dat de beslissing met de grootste zorg was genomen. Maar haar reactie was: “Ik rijd helemaal niet te hard of gevaarlijk. Jouw collega liep zelf voor de scootmobiel en nu krijg ik de schuld.”

Als zorgmedewerker wil je natuurlijk het beste voor de bewoners. Wij proberen hun verdriet te voorkomen of op te lossen, maar dat lukt helaas dus niet altijd.