Opinie: ‘Teveel specialisatie maakt de ggz ontoegankelijk’

“Ik zie teveel verpleegkundig specialisten in de ggz die zichzelf ‘weg-specialiseren’. Ze delen cliënten alleen nog in langs de lijn van een psychische stoornis. Maar daarmee ondermijn je het zelfherstellend vermogen van mensen.”

In deze Week van de Psychiatrie – met dit jaar als thema ‘Zichtbaar’- geven we het woord aan verpleegkundig specialist in de ggz Bauke Koekkoek. Hij heeft een duidelijke visie op rol van verpleegkundig specialisten in de ggz. Bauke werkt in de crisisdienst bij Pro Persona in Arnhem en is lector aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN).

“De wens om te specialiseren is groot binnen de ggz. Zowel bij psychiaters als bij verpleegkundig specialisten. Het is alsof je daarmee je status verhoogt. Academische kennis over zeldzame stoornissen lijkt meer waard dan de ‘gewone’ vaardigheid om een ingewikkeld gesprek met een cliënt en zijn of haar gezin te voeren. Je kunt je in zo’n specialistisch team of programma achter je eigen criteria en drempels verschuilen, zodat je ingewikkelde cliënten buiten de deur houdt.”

Te snel inzoomen op ziekte

Door het specialiseren in een bepaalde psychische stoornis of een ziektebeeld, verliezen verpleegkundigen volgens hem hun – zo gewaardeerde - integrale kijk op patiënten. En dat is nou precies waar de ggz volgens Bauke grote behoefte aan heeft: “Als hier een jongen binnenkomt op de crisisdienst met een acute psychose, dan volgen we die eerst eens rustig een weekje. Kijken wat er gebeurt, wat er allemaal speelt. Vaak komt al snel herstel op gang. Specialisten hebben de neiging om al bij het eerste contact in te zoomen op een ziekte, bijvoorbeeld via vragenlijsten gericht op de psychose. Dan is er geen ruimte voor het zelfherstellend vermogen van mensen.” Wanneer iemand niet past in het profiel van de specialist, wordt hij of zij doorgestuurd naar een andere specialist. Bauke Koekkoek: “We hebben inmiddels een systeem dat is gebaseerd op indelingen. Maar de behoefte van mensen is vaak veel basaler, en niet direct aan superspecialisten.”

‘Blijf toegankelijk voor mensen die zorg zoeken’

Koekkoek pleit voor meer balans en brede inzetbaarheid van ggz-professionals. Bijvoorbeeld door het werk in gespecialiseerde teams te combineren met de (algemene) crisisdienst. “Dan zie je veel verschillende mensen en kun je generalist blijven. Het is spijtig dat specialisten in de ggz een hogere status hebben en soms ook meer verdienen.“

Het door-specialiseren leidt tot selectie van cliënten. ‘Jongvolwassenen tussen de 18 en 24 met ADHD’ bijvoorbeeld. Maar als iemand dan ook een psychose heeft gehad, valt hij weer nèt buiten die indeling. Cliënten en familie zoeken dan naar een vaste hulpverlener, maar worden doorgestuurd naar de volgende specialist.” Vandaar dat Bauke Koekkoek zijn collega-verpleegkundig specialisten in de ggz op het hart zou willen drukken: “Blijf breed beschikbaar voor mensen die zorg zoeken. Realiseer je goed wat specialisatie in één bepaalde stoornis doet met je toegankelijkheid.”

Vanaf begin 2020 kun je reageren op berichten via het nieuwe verenigingsplatform van V&VN. Wil je nu al een reactie kwijt? Praat mee op social media.