Lastige stoelgang? Dit zijn de tips bij obstipatie

Voor verpleegkundigen, verzorgenden, helpenden en begeleiders heeft V&VN samen met SKILZ een nieuwe richtlijn over obstipatie ontwikkeld. Wondverpleegkundige Marleen Vingerhoed testte deze in woonzorgcentrum Leyhoeve. “We zijn meteen aan de slag gegaan met de adviezen. Het gaat nu echt veel beter met onze bewoners.”

Obstipatie is een aandoening waarbij iemand problemen heeft bij het ontlasten. Obstipatie wordt ook wel verstopping of constipatie genoemd. Bij cliënten die langdurige zorg ontvangen, komt obstipatie vaak voor. Tot 80% van de verpleeghuisbewoners heeft weleens last van obstipatie. Daarnaast krijgt 7 op de 10 mensen met een (ernstige) verstandelijke beperking wonend in een instelling te maken met obstipatie.

“In woonlandschap Leyhoeve wonen mensen vanaf 55 jaar. Ik werk op de vleugel waar veel mensen met dementie wonen. Bij hen is vaak sprake van verstopping. We zijn gaan kijken naar het gedrag. Lang niet iedereen kan namelijk zeggen dat ze pijn hebben. Maar als de handen op de buik zijn, er onrustig gedrag is en iemand drie keer kort achter elkaar hulp wil om naar de wc te gaan, weet je wel dat de boel verstopt zit”, vertelt Marleen.

De richtlijn benadrukt het belang van goede voeding en bewegen voor een goede stoelgang. “Het lijkt simpel om naar de leefstijl te kijken, maar het blijkt heel belangrijk. We hebben nu een beweeguurtje met de fysiotherapeut ingesteld. Moeilijk lopende bewoners doen we niet meer zo snel in een rolstoel. Ze komen er uiteindelijk wel. Medewerkers helpen de bewoners op de afdeling met meer bewegen. In plaats van de huisarts bij obstipatie meteen vragen om het standaard vezeldrankje movicolon, overleggen we nu eerst met de diëtist over de voeding.”

Kritisch kijken naar rustgevers

Ouderen hebben vaak moeite om voldoende te drinken, wat verstoppend kan werken. “Daarom bieden we de hele dag koffie, thee en water aan. Ook wordt er heel veel appelsap gedronken, ouderen houden van zoet”, verklaart Marleen.

Wat ook heeft geholpen is om de medicatie van de bewoners te bekijken. Marleen: “Echt een goede tip in de richtlijn. De rustgevende medicijnen zoals lorazepam en risperidon geven namelijk ook letterlijk de darmen rust. Die werken dan niet goed. En hoewel wij erg terughoudend zijn met rustgevers bij mensen met dementie, bleek in veel gevallen het toch wel wat minder te kunnen toen we kritisch gingen kijken.”

Al met al is de stoelgang van de bewoners in Leyhoeve verbeterd. “Ze zijn minder onrustig en lijken minder pijn te hebben. Wij zorgprofessionals spreken elkaar ook erop aan als we denken dat het beter kan door middel van de tips uit de richtlijn. En onze kennis is beter nu. Zo was ik er echt van overtuigd dat bananen stoppend werken”, besluit ze lachend.

Handige tools

De multidisciplinaire richtlijn is geschreven voor alle zorgverleners die zorg en/of ondersteuning bieden aan cliënten in de langdurige zorg met obstipatie of die risico lopen op obstipatie. De richtlijn kan dus zowel worden toegepast in de thuissituatie als in een zorginstelling. Bij de richtlijn horen ook twee praktische hulpmiddelen. De samenvatting is bedoeld voor zorgverleners. Hierin kun je een verkorte versie van de aanbevelingen uit de richtlijn teruglezen. Het tweede hulpmiddel is een informatiebrochure voor cliënten en naasten waarin zij meer kunnen lezen over obstipatie en wat ze kunnen doen om obstipatie te voorkomen.